زانو دارای ۴ رباط مختلف است كه ممكن است دچار آسیب‌دیدگی شوند. علت پارگی رباط صلیبی زانو ممكن است به صورت كشیدگی ریاط یا پارگی آن باشد. پارگی رباط می‌تواند به صورت جزئی و یا كامل باشد. آسیب‌دیدگی رباط‌های زانو عموما باعث بروز درد، تورم، حساسیت به لمس زانو، كبودی و محدودیت حركتی زانو می‌شود. همچنین ممكن است شما در زانوی خود احساس عدم ثبات داشته باشید و به حالت لنگان راه بروید.
تصویر بالا آناتومی مفصل زانو را نشان می‌دهد
چهار رباط در مفصل زانو قرار دارند. رباط یك نوار سفت و محكم از بافت همبند است كه در مفاصل بدن قراردارد و دو استخوان را به یكدیگر متصل می‌كند. رباط‌های مفصل زانو موجب ثبات این مفصل شده و در هنگام حركت زانو در جهات مختلف، از آن پشتیبانی می‌كنند. در اینجا ما درباره رباط‌های ACL و PCL صحبت می‌كنیم.
هر رباط دارای وظیفه‌ی خاصی است:
رباط متقاطع قدامی یا ACL یكی از رباط‌هایی است كه در داخل مفصل زانو قرار دارد. این رباط به صورت مورب، بین استخوان ران و استخوان درشت‌نی قرار دارد و این دو استخوان را به یكدیگر متصل می‌كند. این رباط با كنترل حركات زانو به سمت عقب و جلو، موجب ثبات مفصل زانو می‌شود. این رباط موجب می‌شود كه استخوان درشت‌نی به سمت جلو حركت نكند و از راستای استخوان ران جلوتر نرود.
رباط متقاطع خلفی یا PCL رباط دیگری است كه درون مفصل زانو قرار دارد. این رباط نیز به صورت مورب از میانه‌ی مفصل زانو عبور می‌كند و قسمت خلفی استخوان درشت‌نی را به قسمت قدامی استخوان ران متصل می‌كند. رباط‌های ACL و PCL دو رباط مورب هستند كه به صورت ضربدری از روی یكدیگر عبور می‌كنند و به همین خاطر به آن‌ها رباط‌های ضربدری نیز گفته می‌شود. رباط PCL به حركات زانو در جهت عقب و جلو كمك می‌كند.
علت‌ها و دلایل
چند عامل مختلف وجود دارد كه می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی رباط‌های زانو شود:
ممكن است شما مستقیما با زانوی خود زمین بخورید یا زانوی شما مستقیما به جایی برخورد داشته باشد.
ممكن است زانوی شما فراتر از حد طبیعی دامنه حركتی‌اش، حركت كند. به طور مثال ممكن است هنگام زمین خوردن ناگهانی در ورزش یا حركت دادن ناگهانی مفصل زانو، چنین اتفاقی بیافتد.
آسیب‌دیدگی رباط متقاطع قدامی یا ACL
آسیب‌های ACL معمولا در حین انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسكتبال، اسكی و تنیس ایجاد می‌شوند. این آسیب اغلب زمانی ایجاد می‌شود كه شما با ران خود زمین می‌خورید وسپس زانوی شما به سرعت پیچ می‌خورد و در جهت مخالف به آن فشار وارد می‌شود. زنان بیشتر از مردان مستعد این آسیب‌دیدگی هستند، البته علت این موضوع كاملا مشخص نیست. در حدود نیمی از افرادی كه به آسیب ACL دچار می‌شوند، به طور همزمان به آسیب مینیسك یا آسیب سایر رباط‌های زانو نیز دچار می‌شوند.
آسیب‌دیدگی رباط متقاطع خلفی یا PCL
آسیب‌های این رباط به اندازه‌ی آسیب‌های رباط ACL شایع نیستند. علت این موضوع این است كه رباط PCL عریض‌تر و قوی‌تر از رباط ACL است. رباط PCL ممكن است به چند طریق مختلف آسیب ببیند. برای مثال، در صورتی كه در یك تصادف رانندگی، جلوی زانوی شما با داشبورد برخورد شدید داشته باشد. همینطور در صورتی كه با زانوی خمیده زمین بخورید، ممكن است این رباط آسیب ببیند. در صورتی كه در ورزش‌هایی مانند فوتبال، در حینی كه ران پا به سمت جلو كشیده است و كف پا روی زمین قرار دارد، به زانو ضربه وارد شود نیز ممكن است رباط PCL آسیب ببیند.
افرادی كه به آسیب رباط PCL دچار می‌شوند، ممكن است در ابتدا هیچ علائم پارگی رباط زانو نداشته باشند و ممكن است كمی زمان ببرد تا شما متوجه شوید كه دچار مشكل شده‌اید. برای مثال ممكن است، مدتی بعد از بروز این آسیب، متوجه شوید كه بعد از بالا رفتن و پایین آمدن از پله‌ها یا درهنگام استارت زدن برای دو، زانوی شما درد می‌كند و یا حس كنید در هنگام راه رفتن در سطوح ناهموار، زانوی شما ثبات ندارد.
علائم و نشانه‌ها
در صورتی كه یكی یا تعداد بیشتری از رباط‌های زانوی شما آسیب ببینند، صرف نظر از اینكه كدام یك از رباط‌ها آسیب دیده‌اند، دچار برخی علائم می‌شوید. شدت هر یك از این علائم به میزان آسیب‌دیدگی رباط بستگی دارد. برای مثال رباطی كه به طور كامل پاره شده است، نسبت به رباطی كه تنها كمی كشیده شده است، موجب بروز علائم بیشتر با شدت بیشتری می‌شود.
علائم آسیب‌دیدگی رباط‌های زانو عبارتند از:
خشكی زانو یا محدودیت حركتی
احساس درد یا حساسیت به لمس زانو
صدا دادن یا تق‌تق زانو كه با درد همراه است
تورم یا كبودی
خالی كردن زانو زمانی كه می‌خواهید راه بروید
تشخیص
پزشك در مورد آسیب‌دیدگی و علائم شما سوال می‌كند و سپس شما را معاینه می‌كند. در صورتی كه در زمان آسیب‌دیدگی در زانوی خود صدایی شنیده اید، حتما این موضوع را به پزشك بگویید. پزشك چگونگی حركت و قدرت مفصل زانوی شما را بررسی می‌كند. همچنین ممكن است لازم باشد هر یك از آزمایشات زیر را انجام دهید:
عكسبرداری با اشعه ایكس یا اسكن ام.آر. آی یا سی.تی اسكن. این تصاویر می‌توانند بعضا، كشیدگی رباط صلیبی زانو یا پارگی تاندون‌ها یا رباط‌ها را در زانو نشان دهند. هنگام وارد شدن به اتاق عكسبرداری ام.ار.آی. هیچ جسم فلزی همراه خود نداشته باشید و در صورتی كه هرگونه جسم فلزی در بدن خود دارید، موضوع را به پزشك اطلاع دهید.
روش‌های مراقبت از خود
طی ۴۸ الی ۷۲ ساعت اولیه پس از آسیب‌دیدگی اقدامات زیر را انجام دهید:
از زانوی آسیب‌دیده به خوبی محافظت كنید تا از بروز آسیب‌دیدگی بیشتر پیشگیری كنید.
تا ۴۸ الی ۷۲ ساعت پس از آسیب‌دیدگی به زانوی خود استراحت كامل بدهید.
باید در اولین فرصت ممكن روی محل آسیب‌دیده در بازه‌های ۱۰ الی ۳۰ دقیقه ای، كمپرس سرد گذاشته شود.
بانداژ فشاری زانو به كاهش تورم زانو كمك می‌كند و همچنین در استراحت دادن زانو موثر است.
برای كاهش تورم زانو می‌توانید پای خود را بالا بگیرید. می‌توانید در هنگام نشستن، زانوی آسیب‌دیده خود را روی یك صندلی بگذارید.
دارو درمانی
پاراستاموال
داروهای مسكن و ضدالتهاب
پمادهای مسكن و ضدالتهاب
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بعد از آسیب‌های رباط زانو بسیار مفید و موثر است. فیزیوتراپی به افزایش دامنه حركتی كمك می‌كند. همچنین ممكن است فیزیوتراپ شما برای بهبود قدرت عضلات شما و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو، انجام برخی تمرینات را تجویز كند.
روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی زانو با فیزیوتراپی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
ورزش‌هایی برای بهبود انعطاف پذیری، قدرت عضلانی و تعادل مانند ورزش‌های تقویت عضلات چهار سر ران
ماساژ بافت نرم
الكتروتراپی ( برای مثال اولتراسوند)
استفاده از عصا یا وسایل كمكی راه رفتن
سرما درمانی یا گرمادرمانی
تجویز داروهای ضدالتهاب
توصیه‌های برای بهبود الگوهای حركتی
بهبود بیومكانیكال بدنفیزیوتراپی
فیزیوتراپی بعد از آسیب‌های رباط زانو بسیار مفید و موثر است. فیزیوتراپی به افزایش دامنه حركتی كمك می‌كند. همچنین ممكن است فیزیوتراپ شما برای بهبود قدرت عضلات شما و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو، انجام برخی تمرینات را تجویز كند.
روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی زانو با فیزیوتراپی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
ورزش‌هایی برای بهبود انعطاف پذیری، قدرت عضلانی و تعادل مانند ورزش‌های تقویت عضلات چهار سر ران
ماساژ بافت نرم
الكتروتراپی ( برای مثال اولتراسوند)
استفاده از عصا یا وسایل كمكی راه رفتن
سرما درمانی یا گرمادرمانی
تجویز داروهای ضدالتهاب
توصیه‌های برای بهبود الگوهای حركتی
بهبود بیومكانیكال بدن
زانوبند طبی
بسته به نوع آسیب‌دیدگی شما ممكن است پزشك، استفاده از نوع خاصی از زانوبند طبی را برای درمان كشیدگی رباط زانو تجویز كند تا در طی دوران بهبودی رباط آسیب‌دیده، از مفصل زانوی شما به خوبی پشتیبانی شود. این زانوبند‌های طبی جهت درمان پارگی رباط صلیبی زانو دارای مكانیزم خاصی است كه تا حدودی اجازه‌ی خم شدن و صاف شدن زانو را می‌دهد، اما اجازه‌ی چرخیدن زانو به طرفین را نمی‌دهد. البته ممكن است برای تمامی‌آسیب‌دیدگی‌های رباط زانو، استفاده از زانوبند طبی توصیه نشود. شما می‌توانید در این‌باره با پزشك خود مشورت كنید.
جراحی
در صورتی كه آسیب‌دیدگی و پارگی رباط صلیبی بسیار شدید باشد یا هیچ‌یك از روش‌های درمانی دیگر موثر نباشند، انجام جراحی تجویز می‌شود. جراحی ممكن است به وسیله‌ی آرتروسكوپی انجام شود كه در این صورت از یك لوله‌ی باریك به نام آرتروسكوپ برای نگاه كردن به فضای داخل زانو و انجام جراحی، استفاده می‌شود.